Op 15 februari brengt pianist en Elisabethwedstrijdlaureaat Jan Michiels een unieke ode aan Chopin in het festival PIANONOCTURNESinPRIMETIME van AMUZ. Zijn recital draait rond de nocturnes van Chopin, maar ook verborgen parels van Scandinavische, Italiaanse en Belgische componisten komen aan bod. Met zijn liefde voor opera en belcanto laat Michiels de piano klinken als een zingende stem en belooft hij een avond vol emotie, verfijning en verrassingen. Een must-see voor iedere muziekliefhebber.
Een rode draad door het festivalprogramma zijn de pianonocturnes van Fryderyk Chopin. Voor elke pianist zijn ze een onmisbare schat in het repertoire. Michiels bevestigt dit volmondig: “Als pianisten moeten we Chopin eeuwig dankbaar zijn, misschien zelfs meer dan Franz Liszt. Wat Chopin op zijn twintigste deed met zijn Etudes, was revolutionair. Hij heeft de hedendaagse manier van pianospelen uitgevonden. Wil je een student vandaag uitleggen hoe je cantabile (zangerig) speelt – of het nu in muziek van Bach of Bartók is – je komt altijd terug bij Chopin. Zijn trucjes en inzichten in de 24 Etudes (opus 10 en 25) én in zijn nocturnes blijven een leidraad voor elke pianist.”
De betovering van de nocturnes
Op 15 februari brengt Michiels in AMUZ onder andere Chopins nocturnes opus 37 en opus 42. Hij licht toe: “De Italiaanse belcanto is cruciaal in Chopins nocturnes, ballades en concerti. Hij hield van opera en bewonderde operazangers als Giuditta Pasta. Zij creëerde de titelrollen in Norma van Bellini en Anna Bolena van Donizetti. Haar expressiviteit, stemkleur en versieringen inspireerden Chopin om die zangstijl naar zijn pianospel te vertalen. De melodie in Chopins opus 42 nr. 1 bijvoorbeeld zou evengoed door een zoete tenorstem kunnen worden gezongen – en dat lang vóór Puccini. Dat is pure opera! Ook in zijn opus 37 nr. 2 zit er in het middendeel zo’n typische belcantomelodie.”
Chopin tastte volgens Michiels de grenzen van de vocale mogelijkheden van de piano af. “De nocturne was de uitgelezen vorm om de vocaliteit van de piano te laten horen, en Chopin ging daarin ongetwijfeld het verst. Als operabeest kan ik me helemaal laven aan die nocturnes. Ze zijn echt ‘gefundenes Fressen’ voor mij”, zegt hij lachend.
Favorieten en verrassingen
Op de vraag of hij een favoriete nocturne heeft, antwoordt hij: “Elke nocturne die ik speel, is op dat moment voor mij de mooiste.” Naast Chopins werken staan ook nocturnes van Scandinavische, Italiaanse en Belgische componisten op het programma. “Grieg en Sibelius zijn bekende namen, maar de Noor Thomas Tellefsen is bijzonder interessant naast Chopin. Hij verhuisde naar Parijs om bij Chopin te studeren en bouwde een grote carrière uit. Zijn nocturnes zijn zeer goed geschreven en komen fantastisch tot hun recht op een historische piano, zoals in AMUZ.”
Ook de Italiaanse componisten Giovanni Sgambatti en Giuseppe Martucci waren revelaties voor Michiels: “Misschien hou ik zo van hen omdat ik een operaliefhebber ben. Italianen kunnen het niet laten om larmoyante, aangrijpende melodieën te schrijven. Sgambatti was eveneens een erg begenadigd en succesvol pianist. Hij was een leerling van Liszt en heeft de muziek van Liszt en Wagner volop gepromoot in Italië. Ik denk dat de muziekgeschiedenis van de late 19de eeuw er zonder Liszt heel anders zou hebben uitgezien. Nog los van zijn pianistieke verdiensten heeft hij heel veel contacten gelegd en onderhouden met componisten, en het muziekleven in Europa gevoed. Het is eigenlijk opvallend hoevéél goede componisten er toen rondliepen.”
Michiels benadrukt ook de waarde van de Belgische componist August De Boeck: “Zijn nocturne is prachtig en ondergewaardeerd. Grieg en Sibelius, met hun nocturnes als fonkelende sterren in de Scandinavische nacht, mogen dan de bekendste namen zijn in mijn programma, de anderen doen zeker niet voor hen onder.”
Een mysterieuze afsluiter
Als kers op de taart belooft Michiels een verrassend bisnummer. “Ik ontdekte een werk dat oorspronkelijk als nocturne was bedoeld, maar de componist schrapte die titel bij publicatie. Wat het is en van wie, blijft een verrassing. Je moet het samen met de onbekende nocturnes komen ontdekken op het concert.”
Een recital vol emotie en verrassingen met klasbak Jan Michiels op 15 februari in AMUZ.
Lees meer: Naruhiko Kawaguchi, Laura Granero, Florent Albrecht en Bart Van Oort aan het woord over hun selectie nocturnes.
Meer over de concerten van Bart van Oort, Florent Albrecht, Naruhiko Kawaguchi, Laura Granero, Jan Michiels, Olga Pashchenko en Abdel Rahman el Bacha vindt u hier: PIANONOCTURNESinPRIMETIME. Om alvast in de sfeer te komen maakten we voor u deze teaser Spotify-playlist.