Met de Schola de la Sainte-Chapelle gaan we in april op citytrip naar het middeleeuwse Parijs. De jonge zangers zingen onder leiding van Brigitte Lesne repertoire uit de tijd van Lodewijk IX, een van Frankrijks meest legendarische koningen. Lodewijk was verantwoordelijk voor talrijke politieke hervormingen. Hij werd dermate gerespecteerd door zijn onderdanen, dat hij na zijn dood heilig werd verklaard. Tijdens de heerschappij van Lodewijk IX bloeide de Franse cultuur. Tegenwoordig zie je in Parijs nog steeds sporen van zijn invloed, zoals de Sainte-Chapelle, een magistraal voorbeeld van de Franse gotiek. Maar wat maakte die Lodewijk zo uniek? En hoe ziet die Sainte-Chapelle er precies uit? Volg de gids!
Lodewijk IX, een heilige koning
Lodewijk besteeg de troon reeds als twaalfjarige. Zijn moeder, Blanca van Castilië, trad op als regentes en bereidde hem voor op zijn koningschap dankzij een strikt religieuze en strenge opvoeding. Toen Lodewijk aan zet was, begon hij aan een hervorming van de rechtspraak. Hij stelde de ‘grande ordonnance’ op, waarbij koninklijke officiers recht moesten uitspreken zonder een onderscheid te maken tussen de stand van personen, en geen boetes mochten heffen zonder een oordeel te vellen. Het vermoeden van onschuld werd vastgelegd, vrouwen werden niet meer gestraft voor de fouten van hun echtgenoot en het godsoordeel werd afgeschaft ten voordele van een rationele bewijsvoering. Daarnaast verbood Lodewijk blasfemie, prostitutie, kansspelen en leningen met interest. Hij voerde echter ook antisemitische maatregelen in, met boekverbrandingen en verbanningen van Joden uit Frankrijk als gevolg. Lodewijk IX organiseerde twee kruistochten, de kruistocht van 1248-1254 en die in 1270. Het is tijdens deze laatste kruistocht dat de koning nabij Tunis zou overlijden, wellicht aan de pest.
Reeds tijdens zijn leven werd Lodewijk als een heilige beschouwd, maar 27 jaar na zijn overlijden werd hij door paus Bonifatius VIII ook officieel heilig verklaard.
Een schrijn voor kostbare relikwieën
Als vroom man én om het prestige van Frankrijk te vergroten, wilde Lodewijk kostbare relikwieën naar Frankrijk halen. Twee jaar lang onderhandelde hij met Boudewijn II van Namen, keizer van Constantinopel, om de doornenkroon van Christus naar Parijs te halen, een van de belangrijkste relikwieën van het christendom. Daarnaast kocht Lodewijk IX een stuk van het kruis waaraan Christus gestorven was, en andere relikwieën die te maken hadden met het passieverhaal. Om dit allemaal te bekostigen, moest hij diep in de staatskas graaien. Hij besteedde meer dan de helft van het totale Franse jaarinkomen aan de relikwieën. Parijs stond echter opnieuw op de kaart als stad van religieus belang – er werd zelfs gesproken van het “nieuwe Jeruzalem”.
Om alle relikwieën veilig op te bergen én tegelijk aan pelgrims te kunnen tonen, liet Lodewijk in zijn paleis op het Ile de la Cité in Parijs een kapel bouwen die bezoekers met haar schoonheid moest imponeren. De Sainte-Chapelle is gebouwd als een schrijn in gotische stijl en bestaat uit twee niveaus. Op het eerste niveau bevindt zich een eerdere sombere kapel, waarvan alle muren, kolommen en plafondgewelven zijn beschilderd. Het is echter de kapel van het tweede niveau die het meest indruk maakt op de bezoekers. Hier lijken muren afwezig en bestaat er slechts een structuur van ranke kolommen, die gigantische glasramen inkaderen. Bezoekers worden omringd door het intense en kleurrijke licht dat binnendringt via 670 m² kunstig gedecoreerd glas. De 1.113 taferelen beelden Bijbelse en geschiedkundige situaties uit, van het ontstaan van de wereld tot de aankomst van de relikwieën in Parijs. De kapel werd door de geschiedenis heen meermaals beschadigd, maar twee derde van de glasramen dateert nog van de 13de eeuw. Wie niet tot in Parijs geraakt, kan de kapel ook vanuit zijn zetel bezoeken, dankzij een digitalisatie van het interieur.
Muziek in de 13de eeuw
Brigitte Lesne, artistiek leidster van de Schola de la Sainte-Chapelle, laat de muziek uit het 13de-eeuwse Parijs in Antwerpen klinken. Ze vond handschriften met muziek die in de Sainte-Chapelle werd gezongen. Daarnaast brengt het ensemble motetten die op enkele honderden meters van de Sainte-Chapelle werden uitgevoerd, namelijk in de Notre-Dame-kathedraal. Brigitte Lesne heeft reeds jarenlang ervaring in de uitvoering van het middeleeuwse repertoire met het ensemble Alla Francesca. In 2020 richtte ze de Schola de la Sainte-Chapelle op om jonge zangers die net zijn afgestudeerd haar kennis over te brengen – net zoals dat in de middeleeuwse schola’s gebeurde.
Met een eigenzinnige selectie van officiegezangen, motetten en rondeaus laat de Schola de la Sainte-Chapelle u op 6 april proeven van de meest plechtige momenten op de liturgische kalender, zoals Goede Vrijdag, wanneer de koning in kroningsgewaad het Ware Kruis aan het volk toonde.