Als uitvoerder én onderzoeker is Jesse Rodin een van de boegbeelden van de hedendaagse musicologie. Tijdens Laus Polyphoniae kan u hem in de twee rollen aan het werk zien. Op dinsdag 27 augustus brengt hij als artistiek leider van zijn ensemble Cut Circle werk van Josquin des Prez. De dag daarna geeft hij een toelichting over zijn recente onderzoek naar de uitvoeringspraktijk van renaissancemuziek.
De stem van de onderzoeker
Rodin heeft sinds jaren een passie voor de muziek van de late middeleeuwen en de renaissance. Hij is verbonden aan de Amerikaanse Stanford University en streeft ernaar om vanuit zijn multidisciplinaire onderzoek een brug te bouwen naar doorleefde muzikale ervaringen. Muziek staat voor Rodin niet op zichzelf, daarom bestudeert hij ook de historische context, gaande van literatuur, liturgie, kunst, architectuur tot huwelijksfeesten en steekspelen. In zijn seminaries aan Stanford University wordt alles onder de loep genomen, zelfs de gerechten die in die tijd tijdens feesten werden geserveerd (en die dan in de praktijk ook worden gerealiseerd!). Wie zich wil verdiepen in zijn onderzoeksresultaten, kan verschillende publicaties raadplegen, zoals Josquin’s Rome: Hearing and Composing in the Sistine Chapel (Oxford University Press, 2012) en The Cambridge History of Fifteenth-Century Music (2015). Volgend jaar verschijnt bij Cambridge University Press The Art of Counterpoint from Du Fay to Josquin, waarin Rodin de geheimen van de compositietechnieken van verschillende componisten uit de renaissance ontrafelt.
Stanford University ligt in het hart van Silicon Valley, waar hightechbedrijven als Google en Apple hun hoofdkwartieren hebben. Het is dan ook geen toeval dat Rodin een beroep doet op de nieuwste digitale technologieën, zo ook in de analyse van Josquins oeuvre. Musicologen werden lange tijd geconfronteerd met onbetrouwbare toeschrijvingen van Josquins composities. In totaal waren 346 composities aan de Franco-Vlaamse componist toegeschreven, hoewel over een groot deel daarvan twijfel bestond. Rodin en zijn collega Joshua Rifkin – eveneens een musicoloog die een symbiose van wetenschappelijk onderzoek en de uitvoeringspraktijk hoog in het vaandel draagt – hebben onder andere met behulp van digitale tools meer duidelijkheid gebracht in Josquins oeuvre. Zo konden ze een kern van 103 werken met zekerheid aan Josquin toeschrijven. De resultaten werden in 2021 gepubliceerd in het artikel The Josquin canon at 500 in het tijdschrift Early Music. Uit het onderzoek ontstond ook een website met hedendaagse transcripties van Josquins muziek, The Josquin Research Project. De website wordt trouwens stelselmatig aangevuld met composities van andere meesters als Guillaume Du Fay, Pierre de la Rue of Jacob Obrecht.
De stem van de uitvoerder
Rodins onderzoek komt helemaal tot leven in de uitvoeringen met zijn ensemble Cut Circle, een ensemble dat niet alleen in de VS, maar ook in Europa optreedt. Ze waren reeds te gast in de Fondazione Guido d’Arezzo, het FloReMus Festival in Firenze, het Festival Oude Muziek in Utrecht, Tage Alter Musik in Regensburg en Musica Sacra in Maastricht. De cd-opnames, uitgebracht onder het Belgische label Musique en Wallonie, werden reeds bekroond met een Diapason d’Or (Missen van Guillaume Du Fay) of een Editor’s Choice van Gramophone (Missen en motetten van Josquin). Samen met zijn uitmuntende zangers wil Rodin alle facetten van de renaissancemuziek aan het publiek voorstellen. Net zoals een schilder over een uitgebreid kleurenpalet beschikt, willen de zangers ook een rijk klankspectrum hanteren. Ze gaan uit van een flexibele zangtechniek die past bij de verschillende genres en de contrastrijke emoties die in de muziek inherent aanwezig zijn, van het koldereske, over een verheven mystiek tot een verpletterend verdriet. Cut Circle breidt ook online het werkterrein uit. In de documentaire Sounds of Renaissance Florence werkt het ensemble samen met studenten van Stanford University aan de ontsluiting van historische Italiaanse bronnen. Jesse Rodin zal in de toekomst samen met Cut Circle verder werken aan de opname van Josquins integrale oeuvre, wat hij in zijn lezing ook zal toelichten.