De 16de eeuw kende de gloriejaren van Antwerpen. Maar wist u ook dat naar het einde van de 16de eeuw Praag een nieuwe hotspot werd in Europa? En er is nog een andere interessante link tussen beide steden.
Rudolf II (1552-1612), keizer van het Heilige Roomse Rijk, besloot na de zoveelste pestuitbraak in Wenen in 1583 om het keizerlijke hof te verplaatsen van Wenen naar Praag. Tot dat moment was Praag eigenlijk maar een provinciaal stadje in het keizerrijk. Rudolf II liet grote renovatiewerken uitvoeren aan het kasteel in Praag en importeerde de nieuwste Italiaanse bouwstijl in de stad. Hij trok architecten, beeldhouwers, schilders en andere kunstenaars aan om Praag op de kaart te zetten als moderne stad in het Heilige Roomse Rijk en bij uitbreiding in Europa. Rudolf II had een grote voorliefde en interesse voor kunst, muziek, astronomie en alchemie, en nodigde de grote wetenschappers en kunstenaars van zijn tijd uit naar zijn hof. Met meer dan zesduizend kunstobjecten wordt hij tot een van de grootste kunstverzamelaars uit de geschiedenis gerekend. Schilderijen van Pieter Brueghel, Albrecht Dürer, Leonardo da Vinci en Antonio da Correggio kregen in zijn paleis een prominente plek. Onder Rudolfs invloed werd Praag aan het einde van de 16de eeuw het nieuwe culturele epicentrum van Europa en een smeltkroes van nieuwe ideeën en ontwikkelingen in kunst, muziek en wetenschap.
Een van de musici aan Rudolf II’s hof was Carolus Luython. Luython was in 1557 of 1558 geboren in Antwerpen en zong als knaap aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Op tienjarige leeftijd werd hij gerekruteerd als zanger voor de hofkapel van Rudolfs vader, keizer Maximiliaan II, in Wenen. De muziekkapel van de keizer was erg gerenommeerd en werd geleid door Jacobus Vaet en daarna door Philippus de Monte. Toen Luythons knapenstem brak, verliet hij in 1572 de hofkapel en trok naar Italië om er zijn opleiding verder te zetten. Na vijf jaar keerde hij terug naar het Weense hof en werd er organist van de nieuw opgerichte ‘Kammermusik’ van de Habsburgse keizer – ondertussen Rudolf II. Luython klom de volgende decennia geleidelijk op in de hiërarchie en werd eerste hoforganist in 1594 en hofcomponist na de dood van Philippus de Monte in 1603. En hoewel hij in deze functies een mooi maandloon van 20 gulden verdiende en hem in 1611 een royaal jaarlijks pensioen van 200 gulden te beurt viel voor zijn 35 jaar trouwe dienst, bleek de keizer een zeer slechte betaler te zijn. Bij het overlijden van Rudolf II in 1612 was hij Luython nog 2400 gulden verschuldigd, geld dat Luython nooit zou zien. Carolus Luython stierf in 1620 als een arm man.
Het Tsjechische ensemble Cappella Mariana o.l.v. Vojtěch Semerád zingt tijdens de komende editie van Laus Polyphoniae niet voor de eerste keer muziek van het Antwerpse muzikale talent Luython. Vorig jaar presenteerde Semerád met zijn zangers al een selectie uit Luythons bundel Popularis anni iubilus; nu zingen ze delen uit zijn Lamentaties. Dat Rudolf II de Italiaanse mode erg genegen was, blijkt ook uit deze partituur die al meer neigt naar muzikale tekstinterpretatie, zoals in de Italiaanse madrigalen.
Cappella Mariana trekt zelfs nog sterker de Italiaanse kaart door de zangstemmen te verdubbelen met viola da gamba’s. De kerk verbood om het orgel te gebruiken in de religieuze diensten tijdens de Goede Week voor Pasen; enkel a-capellazang was toegestaan om de deemoedige atmosfeer te vrijwaren. Toch ontstond er in Italië een tendens die deze regel omzeilde door de zacht klinkende viola de gamba’s
de zangpartijen te laten meespelen. Dit gebruik vond ook zijn weg naar andere plekken in Europa die de Italiaanse mode genegen waren. Dat dit mogelijk ook gebeurde aan het hof van Rudolf II, laten Cappella Mariana en het Franse gambaconsort L’Achéron u horen op 26 augustus.
U kan het ensemble L’Achéron trouwens ook aan het werk horen met nog meer passiemuziek tijdens het concertseizoen 2023-2024. Op 27 maart 2024 vertolkt L’Achéron samen met Vox Luminis Agostino Steffani’s ontroerende Stabat mater, en de Matthäuspassion van Johann Sebastiani in AMUZ.
