De koningen van de renaissance spaarden kosten noch moeite bij de organisatie van diplomatieke events. In 1520 vond in Noord-Frankrijk het Goudlakenkamp plaats. Het was een ontmoeting tussen de Franse en Engelse koningen. Op dit pr-event zongen Engelse muzikanten wellicht muziek van Robert Fayrfax, terwijl de Fransen vol enthousiasme Jean Moutons werken vertolkten. Cappella Pratensis, Ensemble Alamire en Oltremontano Antwerpen voeren deze muziek uit, en als inleiding op het concert schetst historicus Edward De Maesschalck (KU Leuven) de politieke context.
In de jaren na 1500 traden drie jonge vorsten voor het voetlicht die een bijzonder grote invloed zouden uitoefenen op het verloop van de 16de eeuw: Frans I, koning van Frankrijk (1515-1547), keizer Karel, prins der Nederlanden (1515-1558) en Hendrik VIII, koning van Engeland (1509-1547). Het stond in de sterren geschreven dat Frans I en Karel vroeg of laat zouden afstevenen op een oorlog. Karel erfde immers zoveel bezittingen dat Frankrijk zich langs alle zijden ingesloten voelde, en beiden wilden Noord-Italië veroveren. Hierbij kwam Frans I als eerste aan de beurt, want hij won de slag bij Marignano (1515) en veroverde aldus Lombardije. Beiden wilden ook rooms koning worden van het Heilige Roomse Rijk, maar hier won keizer Karel (1519). En zo zou de onderlinge wedstrijd nog vele jaren doorgaan, want beide partijen waren aan elkaar gewaagd. Tenzij … men zich kon verbinden met de lachende derde – Hendrik VIII – want dan was er een overwicht. Tussen Frankrijk en Engeland was in 1518 al een eerste akkoord gesloten, waarbij Hendrik VIII Doornik aan de Franse koning liet in ruil voor 600 000 gouden schilden. Nu schakelde Frans I een versnelling hoger en wilde hij een echte alliantie met Engeland smeden. Daarvoor haalde hij alles uit de kast.
Voor de ontmoeting tussen beide vorsten werd een plek gekozen in de buurt van Calais, dat toen nog in het bezit was van Engeland. Het werd het dorp Balinghem, tussen Ardres en Guînes. Aan de juiste locatie wordt herinnerd door een gedenkplaat op de ‘Route de Marquise’ (D231), waar een reusachtig tentenkamp werd opgezet. De naam ‘Camp du drap d’or’ (Goudlakenkamp) verwijst naar de prachtige tenten die waren behangen met goud- en zilverbrokaat en die schitterden in het zonlicht. De hoofdtent van Frans I droeg in de top een beeld van Sint-Michiel, terwijl die van Hendrik VIII eruitzag als een kasteel. Maar er waren vele honderden tenten, want beide koningen hadden meer dan drieduizend hovelingen en dienaars meegebracht, zowel heren als dames. Bij de Engelse gasten was Thomas More aanwezig, evenals de ouders en de zuster van Anna Boleyn. Ook de beide koninginnen met hun gevolg waren van de partij: Catharina van Aragon voor Hendrik VIII (die haar later zou verstoten) en een zwangere Claude van Frankrijk voor Frans I. De laatste had ook zijn mooie minnares, Françoise de Foix, meegebracht.
Wel vijfduizend arbeiders hebben gewerkt aan de opbouw van het kamp, terwijl de enorme voorraad levensmiddelen werd gestockeerd in de dorpen Ardres en Marquise. Voor de gelegenheid werden 2200 schapen geslacht. Gedurende drie weken (van 7 tot en met 24 juni 1520) wisselden feesten, bals, banketten, toernooien, worstel- en schietwedstrijden elkaar af, terwijl op de achtergrond gesprekken werden gevoerd met het oog op een duurzame alliantie. Er was uiteraard ook veel aandacht voor muziek. Componist Jean Mouton (1459-1522) stond in dienst van Frans I, terwijl de Engelsen een beroep deden op het talent van componisten William Cornysh de jongere (1465-1523), hoofd van de koninklijke kapel van Hendrik VIII, en Robert Fayrfax (1464-1521).
De bijeenkomst liet op de tijdgenoten een verpletterende indruk na, maar de feitelijke oogst was eerder mager. Er zou sprake zijn geweest van een voorgenomen huwelijk tussen de Franse dauphin (driejarige Frans) en de dochter van de Engelse koning (vierjarige Mary Tudor), echter zonder gevolg. De moeder van Frans I, Louise de Savoie, stelde voor een kapel en een paleis te bouwen op de plaats van het kamp, zodat beide koningen elkaar elk jaar konden ontmoeten, maar dat plan werd al gauw vergeten. Achter de schone schijn bleek er toch weinig eensgezindheid. De minnares van Frans I waarschuwde de koning dat ze moest opletten voor Hendrik VIII, want in haar ogen was hij niet te vertrouwen. De tijd zou haar gelijk geven. Nog geen maand later (op 14 juli 1520) ontmoette Hendrik VIII keizer Karel in Gravelines. Deze ontmoeting leidde wel tot een vriendschapsverdrag, dat in 1521 werd omgezet in een echte alliantie tegen Frankrijk. In dit tweegevecht zou Frankrijk voorlopig het onderspit delven, want in 1525 werd Frans I tijdens de slag bij Pavia gevangengenomen en kreeg keizer Karel gedurende vele jaren het overwicht.
Edward De Maesschalck
